Gallery – Soviet Mass Deportations

Stefan Centomirski Sybirak, “Polaków na Syberię!”, 1986 tech.miesz., metal, kolaż, 160×360 www.steff25.webd.pl/?p=122. "Rok 1936. Droga do syberyjskiego piekła. W kilka godzin, Polakom z naszej wioski kazano porzucić ich domy i skarb i wziąć tylko rzeczy potrzebne na co dzień. Zapakowano nas w bydlęce wagony i pociąg powiózł nie wiadomo dokąd. Na oknach pod sufitem wagonu był drut kolczasty. Dzień i noc w uszach stukot kół. Ta muzyka wraca do mnie nie raz, nawet teraz. Stukot kół pociągu brzmi w uszach jak rekwiem Mozarta dla zaginionych w bydlęcych wagonach, a ciemność wnętrza wagonu, przypomina mi Rembrandtowską tragiczność otaczającą jego obrazy. Cały czas myślałem jak wykonać obraz w hołdzie bohaterom tego więzienia na kołach. Prawda w życiu i w sztuce różni się. W filmie w dwie godziny można zobaczyć całe życie bohaterów, a na paru metrach płótna, można przekazać całą treść wydarzeń z pociągu. Bo jeżeli opowiedzieć o wszystkich wywózkach – głodzie w drodze, chorobach, śmierci młodych i starych, to opowieść zajęłaby całą książkę, a w malarstwie – całą serię obrazów. Tego wagonu pociągu nigdy nie mogłem zapomnieć. On męczył mnie przez 50 lat. Wreszcie w 1986 r postanowiłem: muszę go namalować i wyrzucić to z siebie. Tylko jak to zrobić, żeby forma była odpowiednia dla tej treści? Wymyśliłem, aby ten wagon zrobić duży, ok. 4 metrów długości i ponad 2 szerokości. Wziąłem deski i ułożyłem relief, po bokach wyciąłem okna i przybiłem je do tła – dużych sklejek, a środek wagonu zostawiłem otwarty dla krat. Narysowałem węglem postacie, przykleiłem im łachy, a już potem nastał czas dla malarstwa. Po przygotowaniu płótna przez kolaż i faktury. Największa uwaga skupia się na centrum kompozycji, gdzie znajdują się postacie zesłańców. Sam wagon to symbol dużego transportu, a to co w środku, zmarłe dzieci, płaczące i modlące się kobiety, to fragment tego co było w drodze, też i w innych wagonach pociągu. Żeby pokazać częstotliwość tych tragicznych wysyłek na Syberię, namalowałem rozrzucone pod wagonem czaszki. Droga po kościach to symbol wywózek i w ogóle tych czasów."

Stefan Centomirski

During WWII

Poland