Lista: Archiwum irańskie 1942-1945

Listy osób przechowywane w Ambasadzie RP w Teheranie w Iranie w latach 1942-1945.
Wszystkie dokumenty można pobrać stąd: Archiwum irańskie 1942-1945

PRZEDMOWA:
W 1942 r. w Iranie były dziesiątki tysięcy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych. Ponad 120 000 Polaków przybyło do Iranu w wyniku ewakuacji Wojska Polskiego pod dowództwem gen. dyw. Andersa ze Związku Radzieckiego drogą morską i lądową. Obejmowało to ponad 77 000 żołnierzy i ponad 43 000 cywilów, w tym prawie 20 000 dzieci, które cudem przeżyły piekło pracy przymusowej.
Dla zdecydowanej większości z nich Iran był tylko stacją na ich drodze wojskowej lub w dalszej podróży do spokojniejszych, wolnych od wojny krajów. Wielu z nich jednak – doświadczywszy sowieckich więzień i obozów pracy, biedy, zesłania i chorób – pozostało na zawsze na ziemi irańskiej, a ich groby są świadectwem dramatycznego losu Polaków przymusowo wygnanych z ojczyzny. Podróż zesłania zakończyła się w Iranie dla ponad 2 900 polskich uchodźców, żołnierzy i cywilów.
Dzięki uprzejmości Ambasady RP w Teheranie polskie archiwa dostarczyły bezcennych materiałów dokumentujących losy Polaków, których wojenne wygnanie rzuciło ich do Iranu.
Dokumenty te, zwane “Irańskim Archiwum 1942-1945”, obejmują:
• rejestry urodzeń i chrztów (2 tomy),
• indeksy ludności cywilnej, która zginęła w Iranie i ZSRR (3 tomy),
• indeksy i rejestry wojskowych, którzy zginęli w Iranie i Iraku (3 tomy),
• listy osób, które zginęły w Iranie w latach 1942-1944
• indeksy nazwisk uchodźców i rejestrów paszportowych na 26 sierpnia 1946
• listy uchodźców, w tym ewakuowanych do Afryki Wschodniej, Indii, Meksyku i Nowej Zelandii.
Dokumenty te zostały odkryte po wielu latach, w przededniu 60. rocznicy ewakuacji Polaków ze Związku Radzieckiego do Iranu i stały się podstawą książki Rady “Polacy w Iranie 1942-1945″. Udostępnienie pełnego Archiwum Irańskiego 1942-1945 środowisku akademickiemu i innym zainteresowanym osobom niewątpliwie będzie nieocenionym wkładem w pamięć o zesłaniu Polaków w czasie II wojny światowej”.
Andrzej Przewoźnik
Sekretarz Rady Ochrony Walki i Męczeństwa.