|
Description: |
Indeks Represjonowanych: [http://91.224.214.85/pl/szczegoly1.jsp?id=615683]; Nekrologie: "11 sierpnia 2014 r. zmarła Aleksandra Zubrzycka, żona prof. Jerzego Zubrzyckiego, znanego w Australii jako twórcy polityki wielokulturowości. Aleksandra urodziła się 22 lutego 1922 r. w Krakowie. Została wychowana w katolickim domu, w którym najważniejszą wartością była rodzina. Również z domu wyniosła umiłowanie sztuki. Swojego przyszłego męża, Jerzego Zubrzyckiego, poznała kiedy miała 15 lat. Ich znajomość przerwał wybuch wojny we wrześniu 1939 r. On, jako absolwent szkoły oficerskiej został wysłany na front, ona wraz z rodziną uciekając z Krakowa, znalazła się w Wilnie. Ukończyła tam szkołę średnią, a także studiowała muzykę w Wileńskim Konserwatorium. W październiku 1940 r. zmarł ojciec Aleksandry. W 1941 r. została wywieziona wraz z matką, a także tysiącami Polaków, na wschód Rosji. Po długiej podróży w nieludzkich warunkach, znalazły się w Kazachstanie. Stamtąd, po ogłoszeniu amnestii dla deportowanych Polaków, przebyły wielomiesięczną wędrówkę aby przedostać się do Iranu. Tam, w obozie dla uchodźców pod Teheranem, odnalazł je Jerzy. Dzięki jego pomocy zostały wcielone do Pomocniczej Służby Kobiet i wraz z wojskiem, przewiezione statkiem do Anglii. W czerwcu 1943 r. Aleksandra wylądowała w Glasgow. W październiku tego roku Aleksandra i Jerzy wzięli ślub. Po wojnie pozostali w Anglii. Jerzy studiował socjologię w London School of Economics, Aleksandra pracowała, aby pomóc utrzymać rodzinę. Urodził się Tom (1946 r.), a osiem lat później córka Anna. W 1954 r. Jerzy otrzymał propozycję pracy w Narodowym Uniwersytecie Australijskim w Canberze (Australian National University). Decyzja wyjazdu do Australii była punktem zwrotnym w życiu Aleksandry. Pierwsze lata w Canberze były ciężkie – w małym wtedy, zupełnie obcym mieście, z dala od przyjaciół. Powoli nowe życie ustabilizowało się. Aleksandra rozpoczęła pracę w Registrar’s Office uniwersytetu, wkrótce na świat przyszli John i Joanna. Dla Aleksandry zawsze najważniejsza była rodzina – wsparcie dla męża z wymagającą karierą naukową, a także później kiedy coraz bardziej angażował się w działalność doradczą dla rządu, jako specjalista w dziedzinie wielokulturowości, oraz dbanie z wielkim poświęceniem o czwórkę dzieci, a później wnuki. Dla męża była podporą i przyjacielem. Kiedyś powiedział: ‘ ... bez jej miłości, przyjaźni i mądrych rad nie osiągnąłbym tak wiele w życiu.’ Jako żona, była bardzo dumna z osiągnięć swojego męża i jego wkładu jaki wniósł w budowę nowoczesnego społeczeństwa australijskiego. Wolny czas poświęcała swoim zainteresowaniom – muzyce i książkom. W 2006 r. Aleksandra otrzymała Krzyż Zesłańców Sybiru, polskie odznaczenie przyznawane przez Prezydenta RP Polakom deportowanym w czasie IIWŚ na wschód Rosji. W najtrudniejszych chwilach życia, kiedy bywała bliska załamania, jej największą podporą były jej wiara, jej matka i jej mąż."[http://www.plcouncilact.org.au/uploads/2/1/8/2/21826836/kronikapolonii_2014_12.pdf]; [http://tributes.canberratimes.com.au/obituaries/canberratimes-au/obituary-preview.aspx?n=aleksandra-zubrzycka&pid=172073948&referrer=3096]; [http://www.pressreader.com/poland/regionalna-stoleczna/20150312/textview]; [eulogia pisana przez prof. Jana Pakulskiego]: "Aleksandra Zubrzycka, żona Jerzego, była niezwykle oddaną Polsce patriotką, Sybiraczką, sanitariuszką wojskową na Bliskim Wschodzie i w Wielkiej Brytanii, serdeczną przyjaciółką i opiekunką wszystkich Polaków w Australii. W jej losach odbija się jak w zwierciadle historia całego wojennego pokolenia Polaków, szczególnie tych, którzy doświadczyli wygnania na "nieludzkiej ziemi". Wychowała się w Krakowie, i tam też poznała w 1936 roku swego przyszłego męża, wówczas studenta i kadeta szkoły kawalerzystów. Losy obojga naznaczyły w sposób niezwykle dramatyczny wojna i wygnanie. W momencie wybuchu wojny, rodzina znalazła się w Wilnie, gdzie zmarł ojciec, a Ola z matką zostały aresztowane przez NKWD i zesłane na Syberię. Do Kazachstanu dojechały po morderczej pięciotygodniowej podroży w bydlęcych wagonach, w głodzie, pragnieniu i upale. Wyrzucono ich z wagonów w leśnej przesiece, gdzie mieli odtąd "żyć i umierać", jak to zwięźle określił dowódca transporty. We wrześniu 1941 roku, tuż przed jesiennymi mrozami, powiadomiono ich o sowieckiej "amnestii" i o utworzeniu polskiej armii Generała Andersa. Bez chwili wahania Ola z matką ruszyły na południe w 2,000-kilometrową drogę ku wolności - bez cieplej odzieży i z mizernym prowiantem. Była to w istocie droga przez mękę. Trochę jechali, a trochę wędrowali, od stacji do stacji, ogrzewając się na kolejowych dworcach: w Alma Ata, Frunze, Samarkandzie, Bucharze. Syberyjska zima, i jej nieodłączni partnerzy - mróz, głód i śmierć - dziesiątkowały wycieńczonych zesłańców. Spały na dworcach kolejowych, w opuszczonych szkołach, a często po prostu w bramach domów. Żywiły się trawa, kukurydza i plackami z resztek mąki. Bliskie śmierci, osłabione głodem i dezynterią, dotarły do Krasnowodzka nad Morzem Kaspijskim, a stamtąd do Pahlewi w Persji. Tam trafiły do prowadzonego przez Brytyjczyków szpitala, a następnie do obozu przesiedleńców. Dalsze losy dzieliły z tysiącami polskich rodzin wojskowych na Bliskim Wschodzie. Rozpoczęły prace w Polish Women's Auxiliary Services, najpierw w Persji, później w Palestynie i Egipcie. Tam tez odnalazł je Jerzy Zubrzycki, Dzięki jego interwencji, Aleksandrę i jej matke przetransportowano statkiem do Anglii. Młodzi natychmiast zdecydowali się pobrać w polskim kościele w Islington za pożyczone przez Jerzego 10 funtów. Odtąd, aż do śmierci, stworzyli niezwykle sobie oddaną parę. W Australii, Zubrzyccy byli nie tylko wspaniała rodziną, ale także szybko stali się centrum australijskiego życia polonijnego, szczególnie tego związanego ze światem akademickim. Obydwoje potrafili stworzyć niezwykle ciepłą atmosferę, w której nocne rodaków rozmowy przeplatały się z dyskusjami naukowymi. Kiedy narodziły się wnuki, Aleksandra stała się centrum życia rodzinnego - życia zawsze otwartego dla wszystkich Polaków, pełnego serdeczności i ciepła. Lubili ja wszyscy, bowiem promieniowała niezwykłą dobrocią i życzliwością. Swój gorący patriotyzm manifestowała zaangażowaniem w działania pro-demokratyczne i niepodległościowe. Angażowała się we wszystkie akcje pomocy Polsce, szczególnie w mrocznych latach stanu wojennego. Była jednym z pierwszych członków Australijskiego Instytutu Spraw Polskich (AIPA) oraz sympatyczką Fundacji Polcul, której to Fundacji przekazała testamentowy zapis. Decyzją Rodziny Zubrzyckich, zapis ten stanowi podstawę nagrody nadawanej corocznie za ‘propagowanie pluralizmu i tolerancji, np. w stosunku do mniejszości narodowych i religijnych’. |
